Deepfake Teknolojisi, Siyaset ve Savaş

Yazar: Kenan İbrahimli

Deepfake teknolojisi, yapay sinir ağları kullanarak çıplak gözle ayırt edilemeyecek sahte görüntüler ortaya çıkmasını sağlayan bir teknolojidir. Deepfake terimi, bir yapay zekâ tekniği olan “deep learning” ile ingilizce sahte anlamına gelen “fake” kelimesinin birleşiminden türemiştir. Teknolojinin detaylarına girmeden işleyişini anlatmak gerekirse, büyük veri girişini analiz ederek yapay sinir ağlarının işleyebileceği veriye dönüştürebilen GAN tekniği yoluyla girdi elde eden üretken yapay sinir ağının ürettiği mahsulün, üretken yapay zekâ ile rekabet içinde olan denetleyici yapay zekanın kabul edilmesi ile gerçeğe çok yakın sahte görüntüler ortaya çıkması diyebiliriz (1). Son yıllarda dezenformasyona yeni bir boyut getiren bu teknoloji devletler arası ilişkileri etkilemekle kalmayıp savaşlara bile etki etmektedir.

Teknoloji oldukça yeni olmakla beraber yaptıkları aslında yeni değil. Sahte görüntülerin üretmenin tarihi oldukça eskidir. Bu teknoloji bu kadar önemli kılan yapay zekâ ile yapılmasının yanında gelişmiş bir Deepfake ürünün tespitinin oldukça zor olmasıdır. Gelişmiş Deepfake tespit uygulamaları için Microsoft, IBM, Google gibi devler adeta yarış halindeler. İnternet çağının en büyük tehditlerden biri olmaya aday olan bu teknolojiyi güvence altına alacak yazılımı geliştiren firmanın piyasada çok güçlü bir konuma geleceği aşikardır (2).

Deepfake teknolojisinin en çok kullanıldığı yer pornografik içerik üretme olmakla beraber siyaseti etkilemek de listenin ikinci sırasında geliyor. Maalesef günümüzde sadece ABD’nin Texas ve Kaliforniya eyaletlerinde siyasi suikast amacıyla deepfake teknolojisini kullanmak suç olarak kabul ediliyor (3). Birkaç örnek yardımıyla günümüzde güncel siyaseti etkilemiş Deepfake çalışmaları üzerinden olası durumlar değerlendirilecektir.

İlk örneğimiz 2019 yılında Malezya ekonomi bakanının ortaya çıkan cinsel içerikli videosuyla ilgili olacaktır. Görüntüler kısa sürede medyada büyük yankı uyandırması yanında şeriatla yönetilen Malezya’da bu fiil suç teşkil ettiğinden bakan Datuk Seri Azmin Ali tutuklandı. Bunun üzerine Malezya başbakanı videonun Deepfake teknoloji ile üretildiğinin, yani sahte olduğunu iddia etse de Malezyalı uzmanlar videonun sahteliğini ispat edemediler. Videonun sunuş şekli ve sunulduğu dönemdeki politik duruma bakacak olursak videonun siyasi bir koz olarak hazırlandığı sonucuna varılabilmekle beraber video sahte veya gerçek olsun ilgili kişiler video nedeniyle zarar gördüğü açıktır (4).

Bir diğer örneğimiz ise 2022 yılının önemli olaylarından olan Rusya-Ukrayna savaşında yaşanmıştır. Savaş devam ederken Ukrayna başkanı Volodimir Zelenski’nin askerlere silahlarını bırakmasını ve evlerine dönmesini söyleyen bir video kısa sürede tüm ülkede yayıldı. Videonun kaliteli olmaması ve Ukraynalı yetkililerinin erken müdahalesi nedeniyle olay çözülse de ülke çapında kısa sürelik kaos yaşanmıştır. Kaos nedeniyle Facebook, Twitter ve Youtube yetkilileri videoyu platformlarından silerek manipülasyona engel olmaya çalışmıştır, ayrıca Facebook, Twitter ve Youtube’a Deepfake ürünlerinin yüklenmesinin yasak olduğunu da belirtmek gerekir (5).

İki örnek üzerinden bile gidildiğinde Deepfake teknolojisinin potansiyelinin büyüklüğünü görmek mümkündür. Kalitesiz deepfake teknolojine dayanan uygulamalar günümüzde yaygın olmakla beraber belirli bir kaliteyi yakalamış Deepfake teknolojisinin de yaygınlaşmasıyla tehlikeler gün geçerek daha da artacaktır. Son bilgi olarak da şunu eklemek isterim, Deepfake teknolojisi ile Türkiye’de bir suç yakın zamanda işlenmiş olup davası devam etmektedir.

Kaynakça

1. Mika Westerlund, “The Emergence of Deepfake Technology: A Review”, Technology Innovation Managment Review, Cilt 9, Sayı 11, s, 39-41; Kenan İbrahimli, “Deepfake, “Kullanım Alanları ve Kişisel Veriler”, Verini Koru, https://verinikoru.org/deepfake-kullanim-alanlari-ve-kis%cc%a7isel-veriler/ (Çevrimiçi) Erişim Tarihi: 06.11.2022; Bahar Uddin Mahmud, Afsana Sharmin, “Deep Insights of Deepfake Technology : A Review”, Dhaka University Journal of Applied Science and Engineering, Cilt 5, Sayı 1, s, 13,14.

2. https://venturebeat.com/ai/facebook-microsoft-and-others-launch-deepfake-detection-challenge/, (Çevrimiçi) Erişim Tarihi: 06.11.2022; https://www.zdnet.com/article/googles-war-on-deepfakes-as-election-looms-it-shares-ton-of-ai-faked-videos/, (Çevrimiçi) Erişim Tarihi: 06.11.2022; https://nakedsecurity.sophos.com/2019/09/09/facebook-launches-10m-deepfake-detection-project/, (Çevrimiçi) Erişim Tarihi: 06.11.2022.

3. https://www.davispoliticalreview.com/article/deepfakes-and-american-law, (Çevrimiçi) Erişim Tarihi: 06.11.2022; https://www.theverge.com/2019/10/7/20902884/california-deepfake-political-ban-election-2020, (Çevrimiçi) Erişim Tarihi: 06.11.2022; https://www.lexisnexis.com/en-us/products/state-net/news/2021/06/04/Deepfakes-Emerging-Issue-in-State-Legislatures.page, (Çevrimiçi) Erişim Tarihi: 06.11.2022.

4. https://www.wired.co.uk/article/how-to-spot-deepfake-video, (Çevrimiçi) Erişim Tarihi: 06.11.2022; https://www.malaymail.com/news/malaysia/2019/06/12/is-the-political-aide-viral-sex-video-confession-real-or-a-deepfake/1761422, (Çevrimiçi) Erişim Tarihi: 06.11.2022.

5. https://www.youtube.com/watch?v=X17yrEV5sl4, (Çevrimiçi) Erişim Tarihi: 06.11.2022; https://edition.cnn.com/2022/03/16/tech/deepfake-zelensky-facebook-meta/index.html, (Çevrimiçi) Erişim Tarihi: 06.11.2022; https://www.vice.com/en/article/93bmda/hacked-news-channel-and-deepfake-of-zelenskyy-surrendering-is-causing-chaos-online, (Çevrimiçi) Erişim Tarihi: 06.11.2022.